Beskid Żywiecki – przyroda
Szatę leśną obszarów od Wielkiej Raczy aż po grupę Babiej Góry cechuje przede wszystkim jej obfitość. Panującym lasem naturalnym jest w dolnym reglu las bukowo-jodłowy z domieszką świerka; w górnym reglu natomiast zaznacza się przewaga świerka. Podobnie jak w Beskidzie Śląskim również w Beskidzie Żywieckim rozszerzył się w XIX i XX w. zasięg świerka wprowadzonego systematycznie i radykalnie w miejsce drzewostanów jodłowo-bukowych i bukowo-jodłowo-świerkowych. Rychło miało się okazać, że ten system gospodarki, stosowany przede wszystkim przez Niemców, jest sprzeczny z naturą lasów i przynosi szkody, sprzyjając wiatrołomom, najazdowi owadów i tworzeniu się czerwonego murszenia drewna. Toteż powrócono do systemu drzewostanów mieszanych o różnym wieku, niestety szkody w drzewostanach były duże. Z wspaniałych lasów, które są obszarem dawnych puszcz, zachowały się dziś tylko części, lecz dają one pojęcie, jak wyglądały pierwotne lasy Żywiecczyzny. Na stromym wsch. zboczu Wielkiej Raczy, na wys. od 800— i 1000 m rośnie tu i podlega ochronie las dolnoreglowy o drzewo- 1 stanie bukowym, z domieszką jodły i jaworu w wieku 150—170 lat. Rosną tu jodły osiągające 4 m obwodu w pierśnicy; runo j leśne obejmuje bogaty skład florystyczny. Sam szczyt Wielkiej Raczy obrzeżony buczyną, która na tej wysokości w walce z wiatrami karłowacieje i przybiera fantastyczne kształty, podobnie jak na brzegach połonin bieszczadzkich. Jeszcze starszy drzewostan złożony z jodeł, buków, świerków i jaworów, liczący od 180—220 lat rośnie pod ochroną rezerwatową w pobliżu Hali Rysianka, na pn. stoku grzbietu głównego, ciągnącego się ku Pilsku, od strony doi. Wielkiej Sopotni. Wspaniały las Świerkowy górnoreglowy zalega szczytowe partie Romanki. Rosną tutaj w rezerwacie ponad 200-letnie świerki tak gęste cieniste, że runo i podszycie leśne jest nikłe. Jedynie borówka i żarna i paprociowe gaje sięgające do 2 m wysokości przebijają się z trudem poprzez powalone wiekiem świerki; tylko one mogą żyć na dnie ciemnego pralasu. Toteż na mieszkanie tu w szczelinach skał i rozpadlinach, upatrzyły sobie kryjówki borsuki, a z ptaków rzadkich, ma tokowisko z wiosną głuszec. Masyw Babiej Góry jest jak gdyby żywym modelem, na którym można praktycznie odbyć lekcję o piętrowym układzie roślinności w górach, z uwzględnieniem specyficznych warunków tego masywu. Do wysokości ok. 1150 m sięga tutaj piętro regla dolnego, z drzewostanem bukowo-jodłowym i sztucznie zaprowadzonym świerkiem; do ok. 1390 m piętro regla górnego, gdzie królują naturalne świerczyny, nie znające sztucznej gospodarki ludzkiej. Ponad górnym reglem, jako pośredni pas, zjawiają się na żyznym podłożu krzewy jarzębin, wierzby śląskiej, porzeczki karpackiej i róży alpejskiej. Wyżej, aż do, wysokości 1650 m kraina kosodrzewiny i jeszcze wyżej piętro alpejskie z florą wysokogórską wśród piargów i rumowisk skalnych. Lasy babiogórskie jeszcze dzisiaj słyną z piękności. Nieporównana „Gruba Jodła”, która rosła jeszcze do 1930 r. poniżej Hali Czarnego, przy polanie Cyrhli, miała przy ziemi średnicę 1,35 m, obwodu 6,80 m i liczyła ok. 500 lat. Takich jodeł już tu nie ma, są jeszcze jednak piękne okazy, świadczące o dawnej puszczy. Chociaż w roślinności Babiej Góry nie ma endemitów, tj. roślin, które by występowały tylko w tej grupie, to jednak jest ona bogata — istnieje 170 gatunków — i występują w niej gatunki, które mają’ najbliższe stanowiska dopiero w Alpach i w Karpatach Wschodnich. Taką rośliną jest np. rogownica alpejska, niewielka roślinka 15 cm wys., lecz niezmiernie ciekawa dla przyrodnika. Rośnie również bardzo rzadki a piękny, o bogatych w kwiaty baldachach okrzyn jeleni (Laserpitium archangelica W.), który ma najbliższe stanowisko na pd. stokach Tatr. Na Babiej Górze upatrzył on sobie stanowisko nad Markowym Pot., na pn. stromiznach Cylu, także w pobliżu Borsuczyeh Skał poniżej i powyżej górnego płaju oraz w żlebie spadającym spod Kępy i w urwistych zboczach Sokolicy. U podnóży Kępy, na stromych zboczach zakwitają w lipcu wspaniałe ziołorośla. Wśród licznych gatunków alpejskich rosną tu jeszcze: zawilec alpejski, zawilec narcyzowy, goryczka kropkowana, pięciornik plamisty, urdzik górski, kuklik górski, podbiałek, starzec alpejski, pięciornik złoty, skalnica, omieg górski o wielkich żółtych kwiatach i inne. Na wiosnę w świetlistym lesie bukowym w okolicy Hali Czarnego unosi się dziwny ostry zapach — to pachnie obficie rosnący tutaj czosnek niedźwiedzi. Na pn. stronie, poniżej Małej Babiej Góry występuje torfowiec i połacie stoku pokryte są mchem islandzkim. Dla zachowania w pierwotnej formie wyjątkowych wartości przyrodniczych masywu Babiej Góry utworzono tu w 1955 r. Babiogórski Park Narodowy obejmujący obszar 1636 ha. Świat zwierząt Beskidu Żywieckiego to typowa fauna całych Karpat. Ostatniego niedźwiedzia widziano w 1917 r. na Małej Babiej Górze, a z drapieżników zjawiają się tu dzisiaj jeszcze czasami ryś i żbik. Przywędrują czasem wilki, grasują dziki, przemknie się lis, można też spotkać rzadkiego borsuka. Wśród łopianu nad potokami zapluszcze czasem pluszcz kordusek (Cinclas cinclus) i ruchliwa pliszka górska (Motacilla cinesea). Nad Sołą i Koszarawą, wśród wierzb kręci się zimorodek (Alcedo atthis), łozówka oraz brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos). Ale najbogatsze w ptactwo są lasy regla dolnego, dla którego najcharakterystyczniejszymi gatunkami są: orzechówka (Nucifraga caryo catactes), sojka (Garrulus pyrrhula), zięba zwyczajna, czyż, trznadel, sikorki, piękny drozd obrożny (Turdus torquatus alpestrus), kos, rudzik, gil, dzięcioł zielony, czarny i rzadki trójpalczasty (pod Pilskiem i na Wielkiej Raczy). Kilka stanowisk ma puchacz; częsta jest sowa uszata, a z drapieżnych ptaków kobuz, myszołów, jastrząb gołębiarz i kania ruda. Na Babiej Górze i czasem na Wielkiej Raczy można podpatrzyć głuszca w uroczyskach górnego regla, dość częste są pięknie ubarwione jarząbki, które fruną nieraz stadkiem w gęstwinę, a z innych mieszkańców górno- reglowej świerczyny, lubiąca jego ponury spokój sikorka sosnówka, krzyżodziób świerkowy i mysikrólik. Ciekawą odmianą właściwą Babiej Górze jest ciemnopopielaty drozd z odcieniem kasztanowym, zaś wysoko, w strefie kosodrzewiny Pilska i Babiej Góry zjawia się siwarniak (Arthus spinoleta).
