Sieć wodna – Olza

kwi 13, 2018 przez

Ma ona — jak twierdzi świetny znawca istebniańskiego regionu ks. Grimm — siedem źródłowych potoków, z których najważniejsze to Stoczek poza Pietraszonką, Mała Gańczorka, Cisowy, Rzawka (Rdzawka) wraz z Jasinowym pod Ochodzitą Wypływa ona spod niepozornego grzbietu, zwanego przez miejscową ludność w całości Beskidkiem, który nie jest zwykłym działem wodnym. Tu bowiem spod Ochodzitej (894 m) tryskają od pd. wody Czadeczki, która wraz z jej lewym dopływem Krężelką spływa na pd. i daleką drogą poprzez Wag i Dunaj zdąża do Morza Czarnego. W wodach jej w Jaworzynce, można dlatego spotkać podczas tarła czarnomorskiego przybysza głowacicę, która- nie licząc się z granicami państwowymi odbywa tak długą wędrówkę. Tymczasem Olza wypływająca z przeciwnej (pn.) strony tego działu płynie do Odry i Bałtyku, gdyż niepozornym Beskidkiem przebiega europejski wododział. Zanim jednakże Olza rozstanie się z malowniczym płaskowzgórzem Istebnej i Koniakowa długo jeszcze wije się krętą dolinką wśród lasów i łąk, raz jarem, to znów rozszerzającą się doliną u stóp stoków, na których rozsiadły się urocze osiedla istebniańskie: Pietraszonka, Połomity, Wilcze, Dupne, Olecki, Mlaskawka, Słowioczonka, Andziołówka i tyle innych. Płynąc na zach. zbiera po drodze z lewej strony pot. Brestowy i Gliniany, a z prawej Połomity Wielki i Mały, Olecką (zdrobnienie od strumyków, określanych małymi Olzami) oraz Bystry i przewijając się prześlicznym prze- i łomem między Młodą Górą a wzgórzami Jasnowic opuszcza naszą ziemię. Przekroczywszy granicę państwa okrąża od pd. i zach. grupę Stożka, skręca na pn. zach. w szeroką dolinę między zach. (zaolziańską) częścią Beskidu Śląskiego a wspomnianym pasmem Stożka i Czantorii. Przepływa, coraz to większa, Jabłonków, Bystrzycę, Trzyniec i kilka kilometrów przed Cieszynem, przybrawszy liczne potoki z obu stron staje się graniczną rzeką, która przepływa przez Cieszyn i Ćesky TeSin. Wisła. Wody Białej i Czarnej Wisełki wyciekające z pn.-zach- i zach. stoków Baraniej Góry łączą się na „Czornem” w Wisełkę, a następnie po połączeniu się z Malinką- tworzą Wisłę. Spadek Czarnej i Białej Wisełki wynosi średnio 65 m na 1 km dł. Przeciętny spadek Wisły od źródeł po Skoczów wynosi 27 m na 1 km. Bieg górski rzeki wynosi ok. 56 km. Za źródła Wisły należy uważać źródła Czarnej Wisełki, przede wszystkim z tego powodu, że wykapy jej sięgają najwyżej (1106 m), a przepływ jej jest dłuższy niż Białej Wisełki. Uważano je zawsze za główne źródła, począwszy od zwiedzającego je w 1849 r. Ludwika Zejsznera. W ,,Podróży do źródeł Wisły” pisał on, że przez godzinę trzeba znów iść po niezmiernych kamieniach, wywróconych drzewach i trzęsawiskach, na szczyt długiego grzbietu Barani, aż wreszcie wśród nieprzeliczohf^: świerkowych, w największym, nieładzie po przewalanych, przyliśmy do początku naszej głównej rzeki …” Inny zasłużony badać* okolic Wisły Bogumił Hoff w pracy ,,Lud Cieszynki jego właściwości i siedziby” z 1888 r. dał wyraz rozczarowaniu się najpierw źródłami Wisły, „bo woda nie wytryska z ziemi jako zdrój, tylko wysącza z czarnej próchnicy, między drzewami tworząc małe zbiorniki, niby jeziorka, nie większe nad jeden do dwóch metrów kwadratowych. Te kałuże, z wodą ciemnobrunatną leżą jedna niżej drugiej na niewielkiej spadzistości, zasilając się wzajemnie leniwie płynącymi potoczkami.” „…Tez początku skąpo wydobyte czarne łzy z czarnych oczu łączą się z wieloma podobnymi wykapami tak, że nim strumyk przebiegnie kilometr i dojdzie do uroczego miejsca „Przysłupie” zwane, przedstawia się już jako potok, którego przeskoczyć trudno.” Niewiele można dodać do tego opisu, gdyż rzeczywiście moczar, torfowa bujna roślinność wrastająca w stare pobojowisko spróchniałych drzew, przypominają bagnisty cmentarz przyrody, w którym kiełkuje i rośnie życie. Biała Wisełka sięga swymi źródłowymi strumykami pn.-zach. stoków Baraniej Góry, gdzie wśród bujnej roślinności i głazów piaskowcowych sączą się liczne źródełka — wykapy na wysokości ok. 1020 m. Są to wpływający spod Magurki Wiślańskiej pot. Roztoczny (Raztoczny) i ze stoków pn.-zach. kopuły szczytowej Baraniej Góry potok noszący nazwę Wątrobny. Potok ten wyróżnia się pięknym dwustopniowym wodospadem w pobliżu ujścia do właściwej doliny. Ten właśnie potok nazywają miejscowi ludzie Białką lub Białym, natomiast pot. Wątrobnym ma być wg niektórych następny lewy w dół (orogr.) spływający równolegle do Białki, od którego wzięła nazwę gajówka na zach. od potoku z wodospadem. Bystry i żywy nurt, czystość wód Białej Wisełki, malownicza sceneria urwistych brzegów — wiele zniszczeń przyniosła tu ze sobą powódź w 1958 r. — kontrastują kolorytem i charakterem z doi. Czarnej Wisełki. Po połączeniu się obu Wisełek do Wisły z prawej strony wpadają: Malinka, Gościejów, Partecznik, Dobka, Jaszowiec, Goście radowiec i Brennica; z lewej Kopydło, Dziecheinka, Jawornik, Gahura, Suchy i Poniwiec. W swym górskim biegu mija Wisłę wraz z przyległymi osiedlami i poniżej Ustronia, zdążając ku Skoczowowi, staje się już rzeką nizinną. Tuż przed Skoczowem wpada do niej z prawej strony Brennica, której źródła znajdują się na pd. stokach Stołowa, pod przeł. Karkoszczonką i Kota- rzem. Ważniejsze dopływy Brennicy, Ilałcyna i Leśnica, mają swój początek na stokach Grabowej, pod Przeł. Salmopolską i Jawierznym (Jaworzyną). Spadek Brennicy nie jest już tak znaczny jak Wisły i wynosi 30 m na 1 km długości.

Podobne

Tagi