Kraków — Nowy Targ
Kraków — Nowy Targ; 83 km; 2 g. 20 min. Bardzo liczne kursy na linii Kraków — Zakopane, Kraków — Szczawnica, Kraków — Nowy Sącz (do Lubnia trasa identyczna); Kraków— Jabłonka (do Zaborni); Kraków— Jordanów (do Skomielnej). Trasa wiedzie przez Myślenice, a następnie wkracza w doi. Raby i nią do Lubnia, gdzie dolinę opuszcza i osiągnąwszy widokowy grzbiet Lubonia Małego dochodzi do Chabówki. Stąd wspina się na grzbiet Obidowej wśród stale zmieniających się dalekich widoków na Tatry, Babią Górę, Gorce, Beskid Wyspowy i obniża się w Kotlinę Nowotarską. Gdy dziś jedzie się nowoczesną autostradą, warto przypomnieć obraz okolicy utrwalony przez jednego z wielu turystów sprzed wieku, Pietrusińskiego: „Myślenice^. Myślenice drewniane liche i obdarte… 2600 po części bosych mieszczan robi płótno i sprawia rolę. Nigdzie znaku wyższego dźwignięcia. Zdawało mi się, że jestem o 100 mil od Krakowa… Chaty mizerne, lud góralski jeszcze mizerniejszy…” A inny nieznany autor rękopisu z Biblioteki Poturzyckicj taki daje zwięzły opis Nowego Targu sprzed półtora wieku: ,,Na ogromnym trawą porosłym rynku stoi ratusz a dokoła niego pasą się krowy i bawią dzieci Myślenice (ok. 315 m), miasto pow. położone u wylotu doi. Raby, która opuszcza tu przełomową część doliny i wpływa w Pogórze Karpackie. Ok. 9000mieszk. Restauracje, liczne sklepy, szpital, apteka, 2 przychodnie lekarskie, stacja pogotowia ratunkowego, kino, biblioteka publiczna, Muzeum PTTK, zawierające eksponaty regionu z dziedziny etnografii i ludowego przemysłu. Na Zarabiu, w części miasta na pr. brzegu Raby, odl. od rynku ok. 2 km schr. PTTK ul. Zamkowa nr 1, tel. 35 (40 MN w lecie i w zimie). W 1963 r. otwarto tu ośrodek wypoczynku świątecznego. Krótsze dojście z przyst. PKS Myślenice Zarabie. Schr. szkolne przy ul. Sobieskiego nr 1, tel. 177, czynne w lecie (25 MN). Dw. PKS na rynku. Bezpośrednie połączenie z Dobczycami, Jabłonką, Jordanowem, Krakowem, Nowym Sączem, Nowym Targiem, Rabką, Sułkowicami, Szczawnicą, Wiśniową, Zakopanem. Starodawne osiedle, znane z dokumentów z XII w. (nazywane Myślinicze lub Myśli\yicze) otrzymało prawo magdeburskie za Kazimierza Wielkiego. Przez długi czas sołtystwem myślenickim kierowali żupnicy z Wieliczki Hinkowie, z których wywiódł się ród Jordanów, władający ziemią myślenicką do 1568r. W tym czasie weszła ona w skład kasztelanii krakowskiej. W ciągu dziejów miasto było ważnym punktem na handlowym trakcie na Węgry, a zarazem strażnicą strzegącą przejścia doi. Raby. Siady zamczyska z XIII w. na wzgórzu Uklejna. W czasie okupatji Myślenice przeszły okrutną pacyfikację w 1940 i 1944 r. zanim uwolniła je Armia Radziecka. Na radzieckim cmentarzu wojskowym uczczono pomnikiem poległych w okresie walk na ziemi myślenickiej. Prócz wymienionych już resztek murów zamczyska na stoku Ukleiny, istniał w Myślenicach „zamek nowy” z XVI w. wzniesiony przez Wawrzyńca Spytka Jordana; popadł on w ruinę z końcem XVIII w. Powstała w tym zamku część ,,Żywota człowieka poczciwego1′ Mikołaja Reja, który przebywał w nim jako gość Jordana. Obecny budynek przy ul. Żeromskiego nr 2, mający charakter dworu, z końca XVIII w. Kościół paraf, z 1465 r.; zbudowany wówczas w gotyku, został nadbudowany w XVII w. i uległ przeróbce wewnątrz w XVIII w. przez co stracił swój pierwotny charakter i nabrał cech barokowych; w jednej z kaplic wartościowy obraz z 1596 r. rzymskiej szkoły, przywieziony przez Jerzego Zbaraskiego z Włoch. Wartość zabytkową posiada również skryty wśród wspaniałych lip na cmentarzu kościółek wzniesiony w 1 poł. XV w. Rozburzony i spalony w 1457—58 r. został odnowiony w XV w. i kilkakrotnie w XIX w. Pomimo tego zachował w swoim głównym zrębie późnogotycki charakter. W głównym ołtarzu ciekawy obraz, malowany przez Jana Jerzyczka z Kalwarii Zebrzydowskiej w 1814 r.; nadto obraz św. Anny z 1817 r. pędzla Hudasika, oraz dwa cenne barokowe posągi z XVII w. Prócz kilku kaplic murowanych z XVIII w. (m. in. tzw. Studzienka z malowidłem przedstawiającym dawnych mieszczan) i kamiennych kapliczek z XVIII i XIX w. wzbudzają ciekawość mieszczańskie piętrowe kamieniczki na rynku, zbudowane w końcu XVIII w. i na początku XIX w. (nr 1, 2, 10, 23,24,27 i 28); ponadto kilka innych na bocznych ulicach (m. in. dawny dom zajezdny zw. Domem Greckim, ul. Sobieskiego nr 3, zbudowany w XVII i przebudowany w XIX w.). Zachowały się także domy drewniane z XVIII w. i z 1 poł. XIX w., konstrukcji zrębowej i zrębowo-słupowej (ul. Niepodległości nr 25, 37, 59, 59a, Zakopiańska nr 1, Kościuszki nr 23, Mickiewicza nr 57, Sredniawskiego nr 133). PW na Dalin i Barnasiówkę (nr 316), Sularzówkę i Kotoń (nr 314 i 309), Babicę (nr 296) oraz w Beskid Średni na pr. (orogr.) brzegu Raby. Stróża (320 m), rozległa i ludna wieś (ok. 2600mieszk.) ciągnąca się w doi. Trzebuni, między grzbietem Kotonia (od pd.) i Bu- chówki i Sularzówki od pn. Frzyst. PKS Stróża u wylotu doliny. Od przyst. ok. 3 km do szlaku na Sularzówkę i do Myślenic (nr 315). Pcim (ok. 330 m), duża wieś (ok. 3600 mieszk.) o charakterze letniska; gospoda, kiedyś istniała tu znana karczma Druzgałów. Wieś o starodawnej przeszłości, założona w 1351 r. pod nazwą Nadanowa Wola, gdyż prawo jej założenia otrzymał dworzanin Kazimierza Wielkiego, czeskiego pochodzenia, Nadań. W XVII w. była żywym ośrodkiem ruchu ariańskiego; działał tu jako nauczyciel Marian Radocki, który przyłączył się do powstania Kostki Napierskiego. Kościół murowany z XIX w. klasycystycz- ny, z posągiem św. Mikołaja z XIV w.; inne późniejsze—barokowe. PW na Kotoń (nr 310) i Lubomir w wsch. części Beskidu Średniego. Lubień (ok. 350 m), wieś o ok. 2500 mieszk.; dzięki swemu położeniu śródgórskiemu ściąga licznych letników, znajdujących tu schludne pomieszczenia. Również i Lubień powstał w XIV w. za Kazimierza Wielkiego, w myśl jego planów kolonizacyjnych realizowanych na całym Podkarpaciu. W 1939 r. w czasie działań wojennych uległ zniszczeniu piękny zabytkowy kościół drewniany z XVII w., a na jego miejscu wzniesiono nowy murowany. Schr. szkolne czynne w lecie (25 MN). W górnej części wsi nowo zbudowana restauracja. Przyst. PKS Lubień — skrzyżowanie (na rozgałęzieniu dróg do Mszany Dolnej) jest PW na Klimas i Zębalową (nr 312), zaś przyst. PKS Lubień GRN na Szczebel (Strzebel). Krzeczów (490-560 m), wieś w doi. pot. Krzeczowskiego, ślicznie położona u pd. podnóża Zębalowej, chętnie odwiedzana przez letników z powodu malowniczego i widokowego położenia. W czasie wojny w 1943 r. nocą z 19 na 20 czerwca mieszkańcy jej przeszli krwawą masakrę hitlerowską. Wznosi się tu drewniany kościół konstrukcji zrębowej z wieżą na słup, zbudowany w XVI w. w Łętowni i stamtąd przeniesiony w 1760 r. do Krzeczowa. Wieża 1793 r. o pochyłych ścianach z szalowanymi sobotami. PW na Zębalową (nr 313). Luboń Mały (ok. 620 m). Przyst. PKS o tej nazwie znajduje się w prześlicznym widokowym punkcie na grzbiecie Małego Lubonia i jest PW na Luboń Wielki w kierunku wsch., a w kierunku zach. przez wieś Naprawę i Malejową do Jordanowa. (W pobliżu bar na skręcie szosy.) Ciekawa to wieś Naprawa. W latach 1933—36 wychodziło w niej ludowe pismo literackie pt. „Wieś — jej pieśń”, świadectwo prężności kulturalnej ludzi tutejszych. Stąd pochodzi rodzina Jalu Kurka, który uczynił ją tłem powieści „Grypa szaleje w Naprawie”. Skomielna Biała (ok. 570 m), duża, o ok. 2000 mieszk., wieś letniskowa na skrzyżowaniu ważnych dróg z Żywca do Nowego Sącza i Krakowa do Zakopanego. Położona wyjątkowo malowniczo, ma również wspaniałą panoramę ku zach. na pasmo Babiej Góry, a na pd. na Gorce i łańcuch Tatr. Do 1939 r. stał tu drewniany zabytkowy kościół z XVI w., spalony 3.IX przez hitlerowców; ocalałe wówczas nieliczne zabytki znajdują się na plebanii. Z przyst. PKS do Jordanowa szosą 7 km. Skawa (594 m) przyst. PKS noszący tę nazwę znajduje się na stoku Zbójeckiej Góry w połowie drogi między Skomielną Białą a mostem w Chabówce. W pobliżu z szosą zakopiańską krzyżuje się czerwony szlak główny; można stąd dojść nim do Jordanowa lub bez szlaku na zach. do przyst. kol. Skawa, zaś na wsch. do Rabki. Zabornia (ok. 549 m), przyst. PKS w pobliżu dawnej słynnej karczmy na ważnym rozgałęzieniu dróg do Rabki, Nowego Targu i Jabłonki. Za czasów, gdy do Zakopanego podróżowano góralskimi furmankami, zazwyczaj w karczmie tej nocowano lub posilano się. Stary walący się budynek staje się dziś tylko historią. Chabówka (D26). Rdzawka (664 m). Przyst. PKS Rdzawka I na stoku Piątkowej koło drewnianego kościoła Św. Krzyża zbudowanego w 1757 r. na miejscu starszej kaplicy. Ma on konstrukcję zrębową, a dookoła prezbiterium i częściowo nawy otwarte soboty; w nich od wsch. w kapliczkowym ujęciu ludowe posągi z XVIII i XIX w. Wewnątrz późnobarokowy główny ołtarz i dwa boczne; nadto jeden z okresu późnego renesansu. Ławki z połowy XVIII w. Z przyst. PKS Rdzawka I można zejść do st. kol. Rokiciny lub do Rabki przez Piątkową (zn. żółte). W pobliżu następnego przyst. PKS Rdzawka II wznosi się pomnik dla uczczenia pamięci poległych żołnierzy GL i Al. Niedaleko znajduje się st. tur. PTTK w domu Jana Jurzca (18 MN w lecie i 5 w zimie), dogodny PW w Gorce oraz Pasmo Podhalańskie (nr 222). Nowy Targ (D26).