Kalwaria Lanckorona – Sucha – Charówka — Nowy Targ
Jest to odcinek linii kol. Kraków — Zakopane. Od st. kol. Kalwaria Lanckorona wyraźnie wkraczamy w krainę górską. Pociąg rusza ze stacji i wielkimi serpentynami wspina się wśród zmieniających się wciąż widoków pa Górę Lanckorońską i Żar z malowniczo wśród zieleni położonym klasztorem, na dział łączący wzgórza kalwaryjskie z Chełmem. Ten odcinek drogi jest wyjątkowo piękny. Góra Lanckorońska ukazuje się raz z tej raz z przeciwnej strony, pociąg z trudem dźwiga się w górę, pokonując ok. 80 m różnicy wzniesień na niedługiej przestrzeni nim osiągnie niewielką st. kol. w Stroniach. Przed nami ukazują się na zach. lesiste grzbiety grupy Leskowca, na pd. zach. na horyzoncie pasmo Babiej Góry z Zurawnicą na pierwszym planie. Blisko na pd. lesisty wał Chełmu z dużą wieżą na kulminacji. Pociąg zjeżdża szybko mijając gęste osiedla Stryszowa w doi. Skawy. Przekroczywszy Skawę jedzie wprost na pd. jej piękną doliną. W Zembrzycach otworzy się nam na wsch. szerszy widok w doi. Pałeczki i znów otaczają nas stoki gór i wiodą do Suchej. Tuż przed miastem po prawej stronie, zanim przejedziemy Stryszawkę ukaże się dawny zamek-pałac. Zostawiamy miasto z lewej strony i skręcamy na zach., gdzie pociąg przystaje na węzłowej stacji. Tu lokomotywa nasza wędruje na koniec pociągu, zmieniamy bowiem kierunek jazdy. Wiedzie on teraz na pd. wsch. doi. Skawy, która towarzyszy nam jeszcze długo. Wkraczamy w coraz to wyższe góry. Za Makowem po prawej stronie pociągu widok na chwilę ukazuje nam głąb doi. Skawicy i długie pasmo Polic, u którego spadzistego krańca przejeżdżamy między Osiekcem a Bystrą Podhalańską. Przez rozwartą doi. Bystrej widać w głębi grzbiety Pasma Podhalańskiego. Dopiero za maleńkim przyst. kol. Skawa pociąg niepostrzeżenie rozstaje się z niewielką już tutaj Skawą i przekroczywszy niepozorny grzbiecik zjedzie do Chabówki już w doi. Raby. Lokomotywa jeszcze raz wędruje na przeciwny koniec pociągu, ciągnie go z mozołem w górę doliny i wjeżdżamy wysoko na Przeł. Sieniawską. Pociąg z pośpiechem zjeżdża teraz w Kotlinę Nowotarską, a chciałoby się go zatrzymać, aby napatrzyć się dostatecznie wspaniałej panoramie całego rozciągniętego łańcucha Tatr, od najdalszych krańców na wsch. po zach. Kalwaria Lanckorona (D24). 7 km Stronie (ok. 400 m). Wieś położona na wys. ok. 480 m w szerokim siodle między Chełmem a wzgórzami kalwaryjskimi. PW na Chełm (nr 291) i do Skawiec (nr 290, lub Zembrzyc 293), Makowa (nr 308), Kalwarii Lanckorony przez Żar (nr 291). 11 km Stryszów (ok. 360 m), wieś z XIV w. z zabytkowym dworem z XVII w., odnowionym w 1741 r.; kościół paraf, z połowy XVIII w. o cechach barokowych, wzniesiony na miejsce dawnego drewnianego, spalonego w 1739 r. Późnorenesansowa żelazna krata w drzwiach pod wieżą pochodzi z kościoła Bernardynów w Krakowie. PW na Chełm (nr 292). 32 km Maków Podhalański (350—400 m), miasto liczące ok. 5000 mieszk. położone w kotlinie śródgórskiej nad Skawą i jej pr. dopływem Księżym Pot. Bezpośrednie połączenie PKS z Krakowem przez Wadowice, ze Stryszawą przez Suchą, z Zawoją i Żywcem przez Suchą. Restauracja, szpital, apteka, przychodnia lekarska, kino, biblioteka publiczna. Kilka zakładów produkcyjnych, a mianowicie duży kamieniołom, drzewna i techniczna spółdzielnia „Podhalanka” (prefabrykaty budowlane, wyroby drzewne i meblarskie), Spółdzielnia Przemysłu Ludowego 1 Artystycznego „Makowianka” (hafciarstwo i wyrób lalek) oraz okręgowa spółdzielnia mleczarska. Okolica Makowa jest ulubioną siedzibą licznych kolonii młodzieży; w kilku większych domach i dawnych pensjonatach zostały zorganizowane przez zakłady pracy (m. in. Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu) domy wczasowe. Rozwija się tu także znaczny ruch letniskowy. Na stoku Łysej Góry okazałe Sanatorium Przeciwgruźlicze ZZK im. L. Waryńskiego o 250 łóżkach, z salami zabiegowymi, laboratorium, solarium, salą teatralną, biblioteką i świetlicą. Przeszłość miasta jako osady sięga XIV w. W XIX w. rozwinęły się tu huty żelaza, fryszernia i walcownia, które później zupełnie upadły; pozostała jedynie po nich nazwa dzielnicy „Hamernia” i resztki murów. Obecny kościół z 1 poł. XIX w. późnoklasycystyczny, posiada w części prezbiterium mury dawnego kościoła z XVIII w. oraz kaplicę barokową również pozostałą po dawnym kościele. Wewnątrz znajduje się kilka zabytkowych przedmiotów m. in. kamienna renesansowa chrzcielnica. Regionalną osobliwością Makowa są urządzane w czasie Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy widowiska i jasełka. PW do Kalwarii Lanckorony (nr 308, 291), na Koskową Górę (nr 302), do Suchej przez Mioduszynę (nr 306), Zembrzyc (nr 302, 307), na Magurkę przez Grzechynię (nr 215), do Zawoi (nr 212, 217,215). 35 km Juszczyn (ok. 380 m). Przyst. kol. w odl. ok. 2 km od wsi leżącej w dolince bocznego lewobrzeżnego dopływu Skawy. Przyst. PKS na skrzyżowaniu dróg Maków — Biała — Zawoja i Maków — Osielec. Połączenie bezpośrednie z Krakowem, Makowem i Żywcem. PW na Krupową Halę przez Jawor i Karczmarzyki (nr 192), Magurkę przez Malikowski Gron (nr 216), na Koskową Górę przez Zwalisko (nr 305). 41 km Osielec (ok. 420 m), ludna i rozległa wieś o charakterze letniskowym, położona nad Skawą i jej dopływami z prawej strony, między wsch. krańcami pasma Polic a Grzybkówką i Przy- krzcem. Na stokach Łysej Góry (z lewej strony Skawy) duży kamieniołom. Gospoda, sklep, st. tur. PTTK w domu Jana Gąsiora, Osielec 144, tel. 1 (10 MN w lecie i w zimie). Murowany klasycystyczny kościół o trzech nawach, wzniesiony w 1838—41 r. z ciekawym ołtarzem wykonanym przez stolarza ludowego z Waksmundu, Czesarza. Organy wykonał chłopski samouk z Lubnia w 1 poł. XIX w. Obok kościoła plebania pochodząca również z tego okresu. Na starym cmentarzu tuż przy bramie 2 okazałe nagrobki, Andrzeja Pabiana, głośnego dowódcy oddziału partyzanckiego działającego w rejonie Osielca i Koj- szówki oraz Tadeusza Neya, poległych w 1944 r. PW na Krupową Halę przez Gawron i Cupel (nr 193), Koskową Górę przez Słoną Grapę i Gronie (nr 304, 300), Kotoń przez Gronie, Skomielną Czarną (nr 311) wzgl. do Myślenic (tir 311, 309). 44 km Bystra Podhalańska (ok. 440 m), przyst. kol. u dolnego (wsch.) krańca długiej i ludnej wsi ciągnącej się nad lewobrzeżnym dopływem Skawy, Bystrą. PW na Krupową Halę przez Cupel (nr 194); dla dojścia przez wieś Sidzinę na Krupową Halę (nr 195). 49 km Jordanów (ok. 450 m), miasto w odl. ok. 2 km od ładnego budynku nowej st. kol. położone na wzgórzu (480 m) liczy ok. 3500 mieszk. Na rynku gdzie zbiegają się starodawne trakty z Myślenic przez Spytkowice na Orawę i z Nowego Sącza do Żywca skupia się życie miasta. Restauracja, apteka, przychodnia lekarska, biblioteka publiczna, kino. Przyst. PKS z bezpośrednim połączeniem z Krakowem przez Myślenice. St. tur. PTTK w domu Ireny Pacut, Rynek nr 25a, tel. 71 (15 MN w lecie i w zimie). Jordanów założony został z końcem XV w. przez rodzinę Jordanów z Zakliczyna; znany później z szeroko rozwijającego się ludowego garncarstwa i wielkich targów, ulegał parokrotnie pożarom; ucierpiał również w czasie ostatniej wojny. Z czasów tych pozostał cmentarz żołnierzy radzieckich. W pseudogotyckim kościele z 1913 r., wzniesionym na miejsce dawnego z XVI w. cenne obrazy, m. in. z XVI w., stanowiące część dawnego tryptyku, oraz z XVII w.; posągi z XVI—XVII w. Drewniane domy konstrukcji zrębowej z XVIII w. i z 1 poł. XIX w., zwrócone szczytem do ulicy (nr 17, 43, 48, 52, 99 i 125), murowany klasycystyczny parterowy dom z połowy XIX w. oraz murowana dworska karczma z początku XIX w., odbudowana w 1945 r. po częściowym spaleniu. PW na Koskową Górę przez Gronie, do Lanckorony (nr 303, 300), na Zębalową i Klimas (nr 313), przez Naprawę do przyst. PKS Luboń i na Luboń Wielki, do Rabki, w Pasmo Podhalańskie (Beskidy) (nr 220). 59 km Chabówka (ok. 480 m). Węzeł kol. na linii Kraków — Zakopane i Chabówka — Nowy Sącz oraz aut. PKS. Bezpośrednie połączenie z Chyżnem, Jabłonką, Krakowem, Lipnicą Wielką przez Zabornię, Spytkowice, Podwilk, Orawę i Jabłonkę; Łysą Polaną przez Bukowinę, Rabką, Szczawnicą, Tarnowem. 63 km Rokiciny (ok. 510 m), wioska w dolinie bocznego, prawobrzeżnego dopływu Raby oraz na pn. stoku Rabskiej Góry i Jamnego. Można stąd wyjść do autostrady zakopiańskiej na grzbiecie Piątkowej, gdzie znajduje się zabytkowy kościół drewniany. 65 km Raba Wyżna (ok. 530 m), duża wieś nad Rabą, odwiedzana dość licznie przez letników. Jednonawowy murowany kościół przypuszczalnie z XVIII w. przebudowany po 1840 r.; wewnątrz późnobarokowe posągi dwóch biskupów z XVIII w. i ołtarz boczny z XVII w. PW na Rabską Górę i w Pasmo Podhalańskie. 70 km Sieniawa (ok. 600 m), wieś u podnóża Przeł. Sieniawskiej w doi. Raby. Piękna drewnianą kaplica z 1740 r. konstrukcji zrębowej z otwartymi dookoła sobotami, otoczona wiekowymi drzewami. PW do st. tur. PTTK w Rdzawce przy autostradzie Kraków — Zakopane oraz na Janiłówkę w Paśmie Podhalańskim (nr 222). 75 km Pyzówka (711 m), przyst. kol. tuż na Przeł. Sieniawskiej. Sama wieś odległa od niego ok. 2 km. PW na Janiłówkę i Żeleźnicę (nr 222) a na wsch. do przyst. PKS Rdzawka i w Gorce. 82 km Nowy Targ (585—605), miasto pow., ok. 17 000 mieszk., centrum życia gospodarczego Podhala, na którego rozwój wpłynęła zasadniczo budowa kombinatu obuwniczego — Nowotarskie Zakłady Obuwia. Hotel, restauracje, kawiarnia, bar mleczny, liczne sklepy, 3 apteki, szpital, stacja pogotowia ratunkowego, biblioteka publiczna, kino, stadion sportowy, przystań kajakowa; siedziba ruchliwego Oddziału PTTK „Gorce” (Rynek nr 31, tel. 334), 2 st. tur. PTTK: Nowy Targ, ul. Szaflarska nr 59, w domu Janiny Zielińskiej (5^ MN w lecie, 40 w zimie), i Nowy Targ Kowaniec nr 111 w domu Alojzego Zubka (40 MN w lecie, 20 w zimie). Schr. szkolne czynne w lejic, ul. Szpitalna nr 7 (25 MN) i drugie w pobliżu (50 MN). Dw. PKS na rynku. Połączenia aut. z Chyżnem, Czarnym Dunajcem, Jabłonką, Krakowem, Lipnicą Małą i Wielką przez Zabornię, Spytkowice, Podwilk i Orawkę, z Łysą Polaną przez Bukowinę, Nowym Sączem, Rabką, Szczawnicą, Tarnowem i Zakopanem. Miasto założone w 1346 r. Zabytkowy kościół paraf, częściowo gotycki (prezbiterium) z XIV w., częściowo barokowy (nawa) z XVII w. otoczony murem, w którym znajduje się osobno stojąca dzwonnica z 1701 r. Na I. brzegu Dunajca modrzewiowy kościółek Sw. Anny z XVI w. przerobiony w 1772 r. Napis na tęczy 1229 jest datą budowy pierwszego kościoła. W ołtarzu głównym obraz św. Rodziny z 1516 r., a w nasadzie Madonna w Dzieciątkiem z 2 poł. XV w. Z kościołem związane podanie o ufundowaniu go przez zbójników. Wokół nowego kościoła w pd. części miasta wyrosły bloki nowego budownictwa.