Bielsko-Biała — Wadowice — Kalwaria Lanck
Linia kol. przebiega u pn. podnóży Groniczek i Hrobaczej Łąki, które z okien pociągu przedstawiają się jako lesisty wał opadający na wsch. w doi. Soły. Od Kóz oddalamy się nieco od gór i w Kętach osiągamy szeroką doi. Soły. Wprost na pd. otwiera się na chwilę jej przełomowa część i znów z krainy połogich wzgórz przybliżamy się koło Andrychowa do gór. Ukazują się głębokie doliny na pd. Jedna daje wgląd ku Przeł. Kocierskiej, druga na Leskowiec i Gancarz. Pomiędzy te doliny wciska się efektowna Jawornica. Jedziemy blisko malowniczego grzbietu, tuż u jego stóp, co uwydatnia kontrast krajobrazowy od pd. góry od pn. połogie wzgórza i równiny. Między Chocznią i Wadowicami panorama poszerza się, gdyż nad grzbietem Łysej Góry i Bliźniaków wyrasta w głębi charakterystyczny Gancarz i strojny w szczytowe buki Leskowiec. Mijamy Wadowice, pociąg przejeżdża nad Skawą i w głębi jej doliny ukazuje się na chwilę zarys Babiej Góry. Zasłoni ją za chwilę Jaroszowicka Góra, za to na zakręcie toru roztoczy się rozległa panorama otoczenia Wadowic. Pociąg wyszukuje drogę między wzgórzami, wśród których po prawej stronie na pd. zasłania horyzont niewysoki lesisty Żar, przeskakuje potoczki i wśród wiosek i osiedli rozrzuconych w pogórskim pejzażu mija stacyjki w Kleczy Dolnej i Górnej, w Barwałdzie, nieco większą w Kalwarii Zebrzydowskiej i skręcając łukiem wjeżdża na ruchliwą st. kol. w Kalwarii Lanckoronie.Bielsko-Biała (D1).8 km Kozy (ok. 368 m), duża wieś i osada przemysłowa u podnóża Hrobaczej Łąki, sięgające swymi początkami 2 poł. XIII w. Na jej stoku zwraca uwagę wielki kamieniołom z nowoczesnymi urządzeniami i kolejką powietrzną, dowożącą materiał wprost do wagonów kolejowych. Gospoda; przyst. PKS na skrzyżowaniu szosy i drogi do kolei. Wieś starodawna jak można wnosić z wzmianki o istnieniu kościoła w 1 poł. XIV w.Obecny kościół murowany pochodzi z 1902 r. wzniesiony wg planów wiedeńskiego architekta Steinhofera. Tryptyk malowany na desce datuje się z przełomu XVI i XVII w. Niedaleko znajduje się klasycystyczny pałac z prostokątnym dziedzińcem, z gazonem pośrodku i piętrowymi oficynami po bokach. W niektórych pokojach stiuki klasycystyczne, a nadto dwa skromne kominki. W zabudowaniach gospodarczych niezwykle ciekawa stodoła. W pałacu znajduje się obecnie ośrodek zdrowia. PW na Hrobaczą Łąkę (nr 243); przejścia do zapory w Porąbce (nr 247). 17 km Kęty (ok. 280 m), miasto położone w doi. Soły na skrzyżowaniu dróg z Oświęcimia do Żywca i z Bielska-Białej do Wadowic, liczące ok. 9500 mieszk.; żywy ośrodek przemysłowy (zakład metali lekkich, walcownia, tartak, młyny, kuśnierstwo i garbarstwo); hotel, restauracja, apteka, przychodnia lekarska, biblioteka publiczna, kino. Nad Sołą w pobliskim Podlesiu (ok. 3 km) plaża rzeczna i ulubione miejsce wypoczynku świątecznego mieszkańców Bielska-Białej. Bezpośrednie połączenie PKS z Bielskiem-Białą, Krakowem przez Wadowice, Oświęcimiem i Żywcem przez Porąbkę i Międzybrodzie Bialskie. Kęty wzmiankowaną są w źródłach historycznych w XIII w., w 1277 r. są już miastem. Dzisiejszy kościół paraf, wzniesiony w 2 poł. XVII w. po pożarze poprzedniego w 1657 r. Pozostałe gotyckie mury dawnego kościoła sięgające XIV w. wyzyskano przy budowie nowego. We wnętrzu ołtarz główny wczesnobarokowy z XVII w. i epitafia z tego samego okresu. Drugi kościół pw. Jana Kantego, który urodził się w Kętach w 1389 r. i zmarł jako wybitny profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Budowla ta powstała w 1715 r. z przebudowania kaplicy z 1648 r. W pn.- zach. części miasta klasztor i kościół Reformatów z 1705—12 r.; wewnątrz bardzo cenna Pieta z początku XV w. oraz późno- renesansowa płaskorzeźba przedstawiająca ukrzyżowanie — z przełomu XVI i XVII w. Sąsiadujący budynek klasztorny grupuje się wokół prostokątnego wirydarza. 22 km Bulowice (ok. 300 m), duża wieś ze zwracającym uwagę zamkiem wzniesionym w 1882 r. w stylu angielskiego gotyku, wg planów szkockiego zamku Huntly Castle. Chcąc go obejrzeć należy wysiąść na przyst. koi. Zamek Bulowicki (2 km przed Bulowicami), widać go również z okien pociągu. 28 km Andrychów (ok. 330 m), miasto położone nad dopływem Soły Wieprzówką, liczące 9500 mieszk. o silnie rozwiniętym przemyśle bawełnianym, reprezentowanym przez wielki kombinat Państw. Zakładów Bawełnianych. Hotel, restauracja, 3 przychodnie lekarskie, stacja pogotowia ratunkowego, apteka, łaźnia, piękny nowoczesny basen kąpielowy, biblioteka publiczna, kino. Dw. aut. na pl. Mickiewicza. Bezpośrednie połączenia PKS z Bielskiem-Białą przez Kęty, Krakowem przez Wadowice, Rzy- kami, Targanicami, Zatorem i Żywcem przez Kęty i Porąbkę. Osadę założyli w XIV w. wypędzeni z Czech emigranci, miastem stała się w 1769 r. na mocy przywileju króla Stanisława Augusta. Nazywano je dawniej Jędrzychowem i znane było z chałupniczego przemysłu tkackiego, o czym pierwsza wzmianka źródłowa datuje się z 1674 r. Wyrabiano tu drelichy, płótno, zefiry oraz makaty i obrusy, wywożone za granicę. Z czasem ręczne warsztaty zastąpiły maszyny, a chałupniczą produkcję wielka fabryka wyrobów bawełnianych, przekształcona po II wojnie w nowoczesny kombinat włókienniczy, produkujący wysokowartościowe tkaniny. Murowany zabytkowy kościół paraf, wznoszony w różnych okresach od XVIII do XX w.; klasycystyczny parterowy pałac z 1 poł. XIX w. zbudowany w kształcie podkowy i otoczony parkiem z późnobarokowym pawilonem z 1 poł. XVIII tv. Z czasu II wojny światowej datuje się żołnierski cmentarz radziecki. W mieście zachowały się stare podcieniowe domy z XVIII w. częściowo przerobione, przy ul. Beskidzkiej nr 22 (1791 r.) i nr 29, oraz przy ul. Kolejowej nr 126. PW na Złotą Górę (nr 253), Leskowiec przez Gancarz (nr 264) oraz I awornicę i Potrójną (nr 255) a dzięki szosie wiodącej przez Przeł. Kocierską do Żywca, choć nie w najlepszym obecnie stanie nawierzchni, można podjechać do szlaku nr 248, 259, 256, 253. (Patrz Targanice — D38.) 31 km Inwałd (ok. 350 m), wieś o starodawnej tradycji sięgającej XIV w. Obok dawnego drewnianego kościoła rozebranego w 1850 r. zbudowany obecny w 1747—50 r. w stylu późnego baroku. W rozległym ogrodzie późnoklasycystyczny pałac piętrowy składający się z prostokątnej części środkowej i wąskich skrzydeł wysuniętych nieco do przodu. Wieś znana jest z wzorowego gospodarstwa prowadzonego przez spółdzielnię produkcyjną. Przyst. kol. znajdujący się na pd. od wsi u stóp grzbietu Wapienicy jest PW na Leskowiec przez Gancarz (nr 266) lub przez Zagórnik i Rzyki (nr 265) oraz do Kleczy Górnej przez Ostry Wierch, Bliźniaki, Iłowiec, Jaroszowicką Górę (nr 277—280—286—285). 41 km Wadowice (ok. 265 m), miasto pow. leżące nad Skawą, liczące ok. 9700 mieszk. Punkt węzłowy linii kol. Bielsko-Biała — Kalwaria Lanckorona i Trzebinia — Spytkowice — Skawce — Sucha. Dw. aut. na pl. Kościuszki. Bezpośrednie połączenia PKS z Bielskiem-Białą przez Andrychów i Kęty, Krakowem, Przytkowicami, Rzykami, Suchą przez Mucharz i Skawce, Targanicami, Zatorem, Zawoją przez Suchą i Maków. Hotel, restauracja, szpital, przychodnia lekarska, 2 apteki, stacja pogotowia ratunkowego, łaźnia, powiatowy dom kultury, biblioteka publiczna, kino. Siedziba Oddz. PTTK ul. Sienkiewicza nr 31. Oddział ten zagospodarował Beskid Mały i przez budowę schr. na Leskowcu spopularyzował tę grupę górską. Przeszłość miasta sięga XIV w., kiedy to w 1327 r. Wadowice były już ,,oppidum” i należały do Piastów Śląskich. W 100 lat później cała ziemia Zatorska wraz z miastem, drogą kupna weszła w skład woj. krakowskiego, a w 1564 r. wcielona do Korony. W XVIII w. zaczęły się tu rozwijać pomyślnie rzemiosła, a w XIX w. przemysł (fabryka zapałek, cegielnia, drukarnie, m. in. znana oficyna Fołtyna). Pod zaborem austriackim wzrosło znaczenie miasta, gdyż stało się siedzibą obwodu i miastem typowo urzędniczym. Po II wojnie światowej zaczęły powstawać różne zakłady przemysłowe — wytwórnia sprzętu telekomunikacyjnego, cegielnia, betoniarnia, wytwórnia kafli. Zabytkowy kościół paraf, na rynku, pochodzący z kilku okresów budowy: prezbiterium z XV w., korpus trzynawowy z końca XVIII, kaplica przy prezbiterium i zakrystia z połowy XIX, a inne przybudówki z XX w. Wymienić nadto trzeba dwór zw. Mikołajem na wsch. skraju miasta; jego nazwa pochodzi od wójta wadowickiego Mikołaja Komorowskiego. Jest to parterowy budynek klasycystyczny z 1 poł. XIX w. z pięknym salonem o czterech nyżach i ozdobnym plafonem. W śródmieściu kilka domów o wartościach zabytkowych, m. in. klasycystyczny dom z 1840 r. przy iri. Kościelnej nr 4 i nr 6, oraz kilka kamienic w rynku. Nieco wyżej, na pd. od rynku oryginalny pl. Kościuszki (Górny Rynek), zw. dawniej Rynkiem Zbożowym. PW na Leskowiec przez Łysą Górę i Ponikiew (nr 263). Można też dojść z Wadowic do szlaku nr 286 na Jaroszowicką Górę (w kierunku na wsch.), szlakiem nr 279 na Iłowiec oraz do szlaku 280 i 270 przez Bliźniaki do Inwałdu (na zach.). 47 km Klecza Górna (ok. 300 m), przyst. kol. i przyst. PKS (na linii Kraków — Zawoja i Kraków — Rzyki). Przyst. kol. Klecza Górna i Klecza Dolna (odl. od Wadowic 3 km) obsługują dolną część wsi po pn. stronie linii kol. i górną po pd. stronie. W Kleczy Dolnej pseudogotycki kościół z 1906—1908 r. na miejscu dawnego drewnianego z 1637 r.; w Kleczy Górnej dwór z 1883 r. w pięknym ogrodzie z cennymi okazami drzew m. in. wspaniałą lipą. Klecza należy do starego osadnictwa, źródła wspominają ją już w XIV w. PW na Jaroszowicką Górę (nr 285). 59 km Kalwaria Lanckorona (ok. 320 m), węzłowa st. kol. na linii kol. Kraków — Sucha i Bielsko-Biała — Kalwaria Lanckorona; także przyst. PKS na linii Kraków — Wadowice — Rzyki i Kraków — Wadowice — Sucha — Zawoja oraz Kraków — Żywiec. Miasto położone na stoku wzgórza na wys. ok. 400 m liczące ok. 4000 mieszk. ma dobrze rozwinięte stolarstwo i przemysł meblarski. Restauracja, apteka, łaźnia, biblioteka publiczna, kino. 2 st. kol. Kalwaria Zebrzydowska na linii Bielsko-Biała, bliższa miasta, oraz węzłowa Kalwaria Lanckorona na linii Kraków — Zakopane. Z zabytków tego, datującego się od 1609 r. miasta, zw. pierwotnie od Mikołaja Zebrzydowskiego Zebrzydowem, należy wymienić kościół i klasztor Bernardynów oraz resztki dawnego pałacu Czartoryskich wzniesionego w pobliżu klasztoru w 1714— 15 r.; wśród malowniczego krajobrazu na stokach wzgórz i wąwozów, rozsiane kaplice należące do pątniczej drogi krzyżowej, pochodzące z XVII w. i z okresu późniejszego. St. kol. jest PW do Makowa (nr 291, 308) przez Żar i Stronie, na Koskową Górę przez Lanckoronę (nr 300), Barnasiówkę przez Lanckoronę i Sułkowice i do Myślenic (nr 300, 317, 316), Skawiec przez Lanckoronę* i Chełm (nr 291, 290), na Babicę przez Lanckoronę (nr 299).
