Beskid Żywiecki — Beskid Mały i Średni ( dojazdy kolejowe)
Żywiec — Sucha. Linia kol. wiedzie aż do Jeleśni doi. Koszarawy, nad której niesfornym nurtem pociąg jedzie bardzo blisko. Niebezpieczny ten potok górski wzbiera szybko, zagrażając nieraz nadbrzeżnym osiedlom. Przed st. kol. w Jeleśni przejeżdżamy na 1. (orogr.) brzeg w miejscu, gdzie Koszarawa obija się o urwisty pr. brzeg koło Mutnego, przejeżdżamy nad nią ponownie już za ^tacją i żegnamy jej szeroką dolinę. Tutaj w całej pełni roztacza się na pd. szeroki choć daleki widok na Pilsko i Romankę, lecz wkrótce zasłaniają go stoki Lasku. Pociąg zaczyna uciążliwie wspinać się na dział górski, którym pasmo Jałowca łączy się ku pn. poprzez wał ślemieński z Beskidem Małym. Na dziale usadowiła się st. kol. Hucisko, gdzie pociąg chwilę odpoczywa i wesoło, licznymi skrętami zjeżdża w doi. Kurówki, a potem w coraz szerszą doi. Lachówki. Z okien pociągu nie widać właściwych głównych grzbietów, schodzą ku nam tylko mniejsze i pomniejsze, od pd. spływające z Pasma Jałowieckiego, od pn. z Pasma Slemieńskie- go. Raz las opada ciemną ścianą, to znów uprawne pola podchodzą do góry, pną się ścieżki i drożyny stokami, gdyż wszędzie, ku osiedlom, od wieków wiodą wydeptane dojścia. Od Lachowic, gdzie po lewej stronie pociągu ujrzymy na chwilę zabytkowy kościół drewniany otoczony wiejskim cmentarzem, dolina poszerza się, a od pd. ukazują się stoki Magurki — znak, że wkrótce będzie Sucha. Żywiec (D3). 3 km Sporysz (ok. 370 m), dawniej wieś, dziś część Żywca, w której znajduje się duży ośrodek przemysłowy, fabryka śrub. PW na Romankę przez Tokarkę i Sopotnię Małą (nr 147). 8 km Peweł Mała (ok. 400 m), wieś o charakterze letniskowym nad potokiem o tej samej nazwie, spływającym spod Bakowa. 11 km Jeleśnia (ok. 450 m), długa i ludna (ponad 3000 mieszk.) wieś, ciągnie się ok. 6 km nad Koszarawą wzdłuż drogi. Wieś założyli osadnicy wołoscy w XVI w. St. kol. odl. ok. 3 km od rynku; niedaleko st. kol. na głównej drodze przyst. PKS; w pobliżu gospoda, wiejski dom towarowy i kilka sklepów. Po drodze do centrum wsi st. tur. w domu nr 764 należącym do Juliana Nowaka (16 MN), ośrodek zdrowia, apteka, izba porodowa. W rynku zabytkowy murowany z kamienia kościół paraf, wzniesiony w 1693 r. i powiększony w 2 poł. XVIII w. Wewnątrz na stropach pomieszczeń po bokach wieży polichromia, pochodząca zapewne z dawnej nawy z 1702 r. Główny ołtarz rokokowy, drewniany z 1750 r. obrazy również z tego czasu, z wyjątkiem jednego przedstawiającego św. Antoniego, pędzla żywieckiego malarza Antoniego Krząstkiewicza z 1857 r. Sąsiadująca z kościołem plebania z 1817 r. Po drugiej stronie rynku drewniana karczma z 2 poł. XVIII w. lub z początku XIX w. o konstrukcji zrębowej z łamanym dachem polskim — przypomina czasy dawnych podróży. PW w Pasmo Ślemieńskie (nr 281), na Kiczorę (nr 152), Roman- kę (nr 140, 142, 143), Lipowską (nr 140—132), Pilsko przez Sopotnię Wielką (nr 140, 156; 140, 157; 140, 158), Lasek (nr 209). Dzięki temu, że aut. PKS dojeżdżają obecnie do Sopotni Wielkiej i Kor- bielowa coraz mniej turystów zaczyna wędrówkę już w Jeleśni. 20 km Hucisko (ok. 560 m), wieś położona wysoko na dziale wód między Pasmem Jałowieckim a Pasmem Slemieńskim. Na zach. z działu tego spływa pot. Pewel, dopływ Koszarawy, ku wsch. Kurówka, dopływ Lachówki. Tuż koło st. kol. bar. St. tur. PTTK znajduje się przy szlaku niebieskim na Babią Górę (nr 174) w odl. ok. 1 km od st. kol. w domu Franciszka Stankiewicza (23 MN w lecie i 17 w zimie). PW na Babią Górę (nr 174), Leskowiec (nr 269) i w Pasmo Ślemieńskie (nr 282). 29 km Lachowice (400—450 m), ok. 2500 mieszk. licząca wieś położona nad pot. Lachówka u pn. podnóży Solniska i otoczona od pn. bocznymi odnogami Maleszaków Gronia i Wajdów Gronia. Nazywano ją dawniej Lubnicą a także Kobylanką. Zabytkowy drewniany kościół wzniesiony w 1789 r. stojący w otoczeniu starych drzew na cmentarzu. Wieża o ścianach pochyłych zwieńczona nadwieszoną izbicą; na dachu nawy, krytym gontami, sześcio- boczna wieżyczka. Kościół ma soboty otwarte, szalowane jedynie od zach. i pokryte dachem pulpitowym. Pod sobotami obrazy stacji, z których jedną malował działający w połowie XIX w. malarz żywiecki Krząstkiewicz. Na absydzie nad sobotami barokowy krucyfiks w kapliczkowej oprawie. Wewnątrz piękna barokowa chrzcielnica z kamienia z 1789 r. i obraz Madonny z Dzieciątkiem z XVIII w. PW na Leskowiec (nr 271), Jałowiec przez Solnisko (nr 198). Patrz też wyjście ze Stryszawy.) 35 km Sucha (ok. 330 m), miasto po w. nad Skawą przy ujściu do niej Stryszawki, liczące ok. 7000 mieszk. Hotel położony w centrum miasta, kilka gospód, restauracja, apteka, przychodnia lekarska, stacja pogotowia ratunkowego; kilka zakładów przemysłowych — tartak, czyszczalnia nasion lnu, drzewna spółdzielnia babiogórska i winiarnia. Siedziba Oddz. PTTK ul. Mickiewicza nr 29. Zabytkowy murowany kościół z 1613—14 r. w bryle o tradycji gotyckiej, lecz w szczegółach renesansowy i barokowy; dawny klasztor kanoników laterańskich obecna plebania z 1630 r. o charakterze póżnorenesansowym na wzniesieniu nad miastem w otoczeniu cmentarza. Obok starego kościoła wzniesiono w 1900 r. nowy niezharmonizowany z całością otoczenia. Dawniej w obrębie kompleksu istniało 7 kaplic, dziś pozostały tylko 3 murowane z XVIII w. w tym jedna dzwonnica z częścią górną drewnianą z 1818 r. W rynku drewniana karczma o konstrukcji zrębowej z końca XVIII w. lub z początku XIX w. Pięknym zabytkiem jest zamek, którego zawiązkiem był renesansowy dwór z wieżą z 1554 r. Rozbudował go w 1614 r. w magnacką rezydencję Piotr Komorowski, a następnie powiększano go i odnawiano w XVIII i XIX—XX w. Jest to trójskrzydłowa budowla z czterema wieżami zamykająca prostokątny cokołowy dziedziniec. Na 1 p. piękne krużganki i sala marszałkowska z kominkiem renesansowym o 4 kolumnach i szczytem z herbami Komorowskich. W wieży zegarowej na piętrze kaplica z 1614 r. Do 1939 r. w salach zamkowych mieściły się bezcenne zbiory biblioteczne i muzealne, m. in. zbiory biblioteki Branickich (ponad 26 000 tomów i zbiór graficzny 18 000 rysunków, rycin i miniatur). Okupanci hitlerowscy wywieźli je w czasie wojny, a to co ocalało, rozproszone jest dziś w muzeach. Do zamku przylega od pd. ogród założony w 1 poł. XIX w. Dzięki położeniu na skrzyżowaniu linii kolejowych Kraków — Zakopane i Sucha -— Żywiec miasto jest żywym centrum turystycznym. PW na Babią Górę przez Kubasiaki i Zawoję (nr 212—213), Żurawnicę (nr 262), Makowską Górę przez Mioduszynę (nr 306), Jałowiec przez Kiczorę (nr 203) i Magurkę (nr 212, 213) — wokół której skupia się najbliższy ruch wycieczkowy w lecie i w zimie.
